You don’t read the book, the book reads you. [„Upiorne opowieści po zmroku”, 2019]

     Znaczna część „Upiornych opowieści po zmroku” – nowego horroru wyprodukowanego przez Guillermo del Toro – toczy się w okresie halloweenowym. Z jednej strony żałuję, że film nie nawiedzi kin, gdy na zewnątrz hula dżdżysty, jesienny wiatr, z drugiej zaś rozumiem tę decyzję, bo w sierpniu przed dużym ekranem często zasiadają widzowie młodsi. „Upiorne opowieści…” to adaptacja serii książek, które w latach osiemdziesiątych zapewniły nieprzespane noce niejednemu kilku-, kilkunastolatkowi. W Stanach premiera ekranizacji jest wydarzeniem bez precedensu: powieści Alvina Schwartza stanowią tam dziedzictwo kulturowe i stawiane są na równi z bestsellerami R. L. Stine’a. Film może więc okazać się wielkim sukcesem kasowym. Nie wiem, czy polskim widzom udzieli się ta gorączka – gdybym miał zakładać, powiedziałbym, że nie. „Opowieści” mogą spodobać się dzieciakom jako dobry przykład „gateway horroru” – czyli grozy kontrolowanej, z kategorią „PG-13”. Do nich produkcja jest kierowana przede wszystkim. Starszym odbiorcom zagra zaś w sercu nostalgia za dawną epoką i klasykami spod szyldu Amblina.

     Rok 1968, Mill Valley w stanie Pensylwania. Grupa nastolatków, z aspirującą pisarką Stellą (Zoe Colletti) na czele, spędza wspólnie noc halloween. Przyjaciele trafiają do domu Bellowsów, który stoi pusty od dziesięcioleci i uchodzi za nawiedzony. Zapędzeni do piwnicy przez szkolnego prześladowcę, odkrywają księgę pełną opowieści z dreszczykiem – według wierzeń każde słowo spisano ludzką krwią. Stella chowa wolumin do torby i przemyca go do domu. Jeszcze nie wie, że grabież rozzłości martwą właścicielkę książki, która zrobi wszystko, by nie tylko dzieciaki nastraszyć, ale też dać im nauczkę.

Diabelski urok. [„Podły, okrutny, zły”, 2019]

     Amerykanie zdają się być ogarnięci pewną obsesją na punkcie seryjnych morderców. Ich wypaczone figury obecne są wszędzie: w serialach fabularnych, tych true-crime’owych, wreszcie na ekranach kin. Gacy, Dahmer i Bundy wymieniani są jednym tchem jako grzeszna trójca, która w annałach kryminalistyki zapisała się wybitnie krwawymi zgłoskami. Najbardziej niesławnemu z tych panów swoją uwagę postanowił poświęcić reżyser Joe Berlinger.

     Theodore Robert Bundy swoim ofiarom przedstawiał się jako Ted. Był konwencjonalnie przystojny, sprawiał wrażenie szarmanckiego bystrzaka. Nic dziwnego, że w filmie „Podły, okrutny, zły” gra go bożyszcze publiczności, Zac Efron. Tytuł zdradza na temat antybohatera wiele: dziś nikt nie próbowałby wybielić jego niecnych czynów, choć w latach siedemdziesiątych prędzej niż potwora widziano w Bundym szlachetnego everymana oraz wschodzącą gwiazdę kancelarii prawniczych. Berlinger rozpoczyna swój film cytatem: „niewielu wystarcza wyobraźni, by pojąć rzeczywistość”. Bliscy Teda, w tym jego dziewczyna Liz, odpierali od siebie bolesną prawdę tak długo, jak pozwalał im na to wyprany rozsądek. Z początku zaś nawet nie podejrzewali, co robi Bundy po opuszczeniu domu.

Krew na płótnie. [„Velvet Buzzsaw”, 2019]

     Los Angeles. Uporządkowany, ociekający egotyzmem świat krytyków i kuratorów sztuki zaczyna drżeć w posadach, gdy umiera pewien ekscentryczny artysta. Vetril Dease przeszedł przez piekło, a niepokojące obrazy – chroniące go przez szaleństwem – miały przepaść razem z nim, u kresu jego życiowej drogi. Śmierć przyszła jednak znienacka i obnażyła mroczny geniusz malarza. Słynący z ciętego języka koneser Morf Vandewalt (Jake Gyllenhaal) – którego opinia potrafi zmiażdżyć nawet największy talent – jest znaleziskiem co najmniej zafascynowany, a właścicielka wysoko postawionej galerii, Rhodora Haze (Rene Russo), ostrzy swoje kły na sukces. Oburzony tym faktem jest sam Dease, który zza grobu będzie uczył łapczywców pokory.

     „Velvet Buzzsaw” w reżyserii Dana Gilroya toczy się wśród wielkomiejskiego blichtru i napędzany jest przez estetyzację codzienności. Wszystkie postaci związane są ze sztuką współczesną, niemal przez każdą przemawia nieujarzmiony snobizm. Grany przez Gyllenhaala Morf nadużywa swej wpływowości: jest bezlitosnym i kapryśnym krytykiem, a ciężar jego kciuka od niechcenia zgniata kariery. Każda wypowiedź Morfa to minirecenzja, najczęściej nacechowana negatywnie – na pogrzebie z niesmakiem w głosie dopytuje on, „skąd dobiega ta tandetna, organowa melodia”. Napuszonych, uprzywilejowanych pozerów poznamy w filmie więcej; świetny ensemble, w skład którego wchodzą m. in. Russo, John Malkovich i Natalia Dyer, z pewnością ożywi gorące dyskusje wśród kinomanów.

Dźwięki strachu. [„Ciche miejsce”, 2018]

     Rok 2020. Światem władają chaos oraz niezidentyfikowane istoty, żywiące się ludźmi. Potwory pałają żądzą mordu i wyruszają na łowy za każdym razem, gdy wyczują człowieka. Są ślepe, ale mają niebywale wyczulony zmysł słuchu. Każde słowo, każdy nieprzemyślany ruch jest więc jak życzenie śmierci. W sercu lasu mieszkają Abbottowie: inżynier Lee (John Krasinski), jego żona-lekarka (Emily Blunt) oraz trójka dzieci. Pewnego dnia najmłodszy syn Lee i Evelyn zostaje porwany przez bestie. Ale to nie koniec udręk. Członkowie rodziny żyją przecież w świecie, w którym obowiązuje jedna zasada: gdy cię usłyszą, zginiesz.

     „Ciche miejsce” to trzeci film w reżyserii Johna Krasinskiego, a zarazem pierwsze jego dzieło wyprodukowane przez dużą wytwórnię. W przeszłości Platinum Dunes współfinansowało między innymi „Diabelską planszę Ouija” oraz remake „Amityville”. Nowy projekt studia, „A Quiet Place”, jest jednak horrorem o wyraźnie art-house’owej podwalinie, z punktu widzenia tematyki i tonacji podobnym do „It Comes at Night” (choć znacznie lepszym). Krasinski na bok odstawił ograne jump scare’y i gatunkowe uproszczenia. Zainspirował go stoicyzm Ridleya Scotta: celebrowana jest w „Cichym miejscu” cisza, nie efekciarstwo. Przez pierwszych kilkadziesiąt minut w ogóle nie widzimy kreatur, przed którymi skrywają się Abbottowie. Jak w „Obcym – 8. pasażerze Nostromo”, straszniejszy okazuje się fakt, że zagrożenie gdzieś się na nas czai; że szczerzy kły w ukryciu i opieszale przymierza się do ataku. W drugiej połowie filmu potwory ukazane zostają w całej okazałości, a dynamika akcji wzrasta. Dla reżysera najważniejszy nadal pozostaje jednak kamienny nihilizm.

Niestrawne serce, czyli lekcja czułości

         Z góry zaznaczmy: Stephanie Meyer nie maczała palców przy tegorocznym przeboju, „Warm Bodies”. Tytuł, wysiłkowo przetłumaczony przez polskich speców jako „Wiecznie żywy”, podpowiada, z jakim filmem się stykamy. Najnowszy obraz Jonathana Levine’a zionie pogodą ducha, której lekcja przydałaby się wspomnianej autorce.

     Bohaterem filmu jest R, nie Edward. Faktycznie, przodująca postać przywodzi na myśl dwóch relewantnych Edów: meyerowskiego Cullena, bożyszcze nastolatek, oraz kapitalnie zagranego przez Johnny’ego Deppa Nożycorękiego, protagonistę szlagieru Tima Burtona sprzed lat. R żyje w postapokaliptycznej rzeczywistości. W świecie opanowanym przez żywe trupy przyjdzie mu spotkać miłość życia. Tylko czy zastygłe otoczenie będzie w stanie zaakceptować uczucie, jakie połączy jego i nastoletnią śmiertelniczkę Julie? R, nim przekona się o tym na własnej, lodowatej skórze, będzie musiał poskromić w sobie chęć zjedzenia mózgu partnerki.

Sacrum nie-profanum. Na nowo, bez herezji.

     Jeśli Norwedzy mają żyłkę do odkrywania pozaziemskich bytów (i ostentacyjnego opijania swoich sukcesów), Holendrzy posiadają zadatki na zdolnych reżyserów-debiutantów. Jesienią 2011 roku Matthijs van Heijningen Jr., blisko pięćdziesięcioletni filmowiec znad Amstel, wydał swój prymarny film fabularny. Jego „The Thing” zaskoczył wielu.

     Obraz Heijningena służy za prequel klasycznego przerażacza Johna Carpentera „Coś”. Wydarzenia przedstawione w filmie rozgrywają się na kilka dni przed akcją horroru z Kurtem Russellem. Antarktyda. Załoga naukowa z Norwegii odkrywa skutą w lodzie formę życia. Łącząc siły z konkurencyjną ekipą Amerykanów, postanawiają przyjrzeć się nieznanemu organizmowi i wnikliwie go zbadać. Paleontolog Kate Lloyd (Mary Elizabeth Winstead) od początku węszy kłopoty. Pech chce, że jej przeczucia się sprawdzają, a zagadkowa istota okazuje się śmiercionośnym kosmitą.